Pompa ciepła do domu – jak dobrze zaplanować ogrzewanie domu jednorodzinnego?

Pompa ciepła do domu – jak dobrze zaplanować ogrzewanie domu jednorodzinnego?

przez Panasonic 17-11-2025 Pompy ciepła

Pompa ciepła w domu powoli staje się standardem w nowym budownictwie jednorodzinnym. Energooszczędne i pasywne budynki mogą w ten sposób zyskać tanie i ekologiczne źródło ogrzewania. Pompa ciepła w starszym domu również bardzo często ma duży sens, zwłaszcza jeżeli budynek zostanie poddany termomodernizacji, a na to aktualnie można uzyskać wsparcie z funduszy publicznych. Zastanawiasz się, czy ogrzewanie domu pompą ciepła będzie odpowiednią decyzją w Twoim przypadku? Prawdopodobnie tak! Kluczem do sukcesu jest optymalne zaplanowanie inwestycji, na co składa się między innymi prawidłowy wybór urządzenia w stosunku do powierzchni i architektury budynku. W dzisiejszym poradniku szczegółowo przedstawimy wszystkie czynniki, jakie musisz wziąć pod uwagę, a także propozycje konkretnych rozwiązań, jeśli chodzi o moc i wykorzystywaną technologię w budynkach o powierzchni od 100 do 200 metrów kwadratowych. Pompa ciepła do domu bez tajemnic! 

Pompa ciepła w nowych domach

W nowym budownictwie pompa ciepła do domu stanowi znakomity wybór, ponieważ nie wymaga wysokiego poboru mocy. Chodzi oczywiście o budynki energooszczędne (NF40) i pasywne (NF15). Za budynek energooszczędny uznaje się taki, w którym zapotrzebowanie na ciepło nie przekracza 40 kWh/(m²·rok). Można w nim spotkać ściany pokryte izolacją o grubości około 25 cm w postaci styropianu i dach odizolowany nieco grubszą wełną mineralną. Pompa ciepła do ogrzewania domu jest efektywna również dlatego, że między innymi za sprawą odpowiednich okien i drzwi zminimalizowane jest tam występowanie mostków termicznych. 

Budynki pasywne są jeszcze bardziej efektywne energetycznie, ponieważ zapotrzebowanie na ciepło nie przekracza w nich 15 kWh/(m²·rok). Jest to możliwe do osiągnięcia dzięki odpowiedniej bryle, izolacji ścian oraz dachu o grubości 40 cm i oknom pasywnym, które charakteryzują się współczynnikiem przenikania ciepła na poziomie U ≤ 0,8 W/m²K. Mostki termiczne praktycznie nie istnieją. 

W takich budynkach można wykorzystywać niskotemperaturowe pompy ciepła, a więc urządzenia, które podgrzewają wodę w instalacji centralnego ogrzewania do około 35 stopni Celsjusza. Jest to zupełnie wystarczające przy wykorzystaniu ogrzewania podłogowego i doskonałej termoizolacji. Warto zaznaczyć, że te nowoczesne urządzenia, takie jak Panasonic Aquarea, znakomicie radzą sobie przy niskich temperaturach panujących na zewnątrz – nawet przy minus 25 stopniach Celsjusza. 

Cennym uzupełnieniem nowoczesnej pompy ciepła w domu może okazać się instalacja fotowoltaiczna. W budownictwie energooszczędnym i pasywnym oznacza to niemal darmowe ogrzewanie, ponieważ urządzenie pobiera niezwykle mało energii elektrycznej, zimą pracuje głównie w dzień, gdy panuje dobre na słonecznie, a latem nadwyżki trafiają do sieci. 

Pompa ciepła w starszym domu

Zastanawiasz się, czy pompa ciepła w starym domu również ma sens? Tak, chociaż przed jej instalacją czeka Cię kilka ważnych wyzwań, by urządzenie działało efektywnie i zapewniało ogrzewanie tańsze od innych źródeł, na przykład gazu. Pierwszym z nich będzie prawdopodobnie obecność przestarzałych, żeliwnych grzejników, które wymagają temperatury wody sięgającej nawet 70 stopni Celsjusza. W ich obecności efektywność pompy ciepła w domu, która jest przystosowana do niższych temperatur drastycznie spada. Oznacza to w praktyce, że modernizacja instalacji grzewczej będzie konieczna, łącznie z montażem nowych grzejników, bufora ciepła, który zapobiegnie ciągłej pracy pompy, a zwykle również nowych rur. 

Zanim zainstalujesz pompę ciepła w starym domu, powinieneś zadbać o jego termomodernizację, by izolacja ścian i dachu sięgnęła 30 cm grubości. Kluczowa będzie też wymiana okien, najlepiej na trzyszybowe modele pasywne, w przypadku których współczynnik przenikania ciepła wynosi U≤0,8 W/m²K. Przydatny jest również system rekuperacji wentylacji, bo potrafi on odzyskiwać nawet 90% wywiewanego ciepła. Izolacja podłogi i fundamentów to również obowiązek.

Kolejny klucz do sukcesu stanowi wybór urządzenia. Dobre pompy ciepła do starego budynku to między innymi modele wysokotemperaturowe (HT – High Temperature), przystosowane do podgrzewania wody w instalacji na przykład do 55 stopni. Wówczas można osiągnąć bardzo przyzwoity współczynnik efektywności energetycznej COP na poziomie 3,5. Przykładem takiej pompy ciepła jest Panasonic Aquarea HT. 

Rozwiązanie alternatywne polega na instalacji pompy T-CAP (Total Capacity), która utrzymuje 100% mocy nawet przy temperaturze -15°C. W połączeniu z buforem ciepła i grzałką dobrze nadają się do modernizacji, a wśród tych urządzeń warto zwrócić uwagę na model Panasonic Aquarea T-CAP 9–16 kW.

Ogrzewanie podłogowe a pompa ciepła

Na jaki sposób ogrzewania wnętrza budynku warto się zdecydować, gdy będzie w nim zainstalowana pompa ciepła? Ogrzewanie domu najlepiej w takiej sytuacji oprzeć o system podłogowy. Tradycyjne grzejniki wymagają temperatury przynajmniej 50 stopni Celsjusza, podczas gdy dla podłogówki 35 stopni jest zupełnie wystarczające. Znakomicie zgrywa się to z parametrami niskotemperaturowej pompy ciepła w domu. W takiej sytuacji można osiągnąć bardzo wysoki współczynnik efektywności energetycznej COP, przekraczający wartość 5, co oznacza, że 1 kW prądu generuje ponad 5 kW ciepła. 

Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że podłogówka działa równomiernie, a nie punktowo, przyjemnie ogrzewa stopy, nie przegrzewając głowy, a brak tradycyjnych grzejników oznacza pewną oszczędność przestrzeni i mniej powierzchni dla kurzu.

Pompa ciepła i grzejniki – czy to działa?

Pompa ciepła w domu jednorodzinnym może współpracować z grzejnikami, jednak w takiej sytuacji należy wybrać urządzenie wysokotemperaturowe, bo tradycyjne grzejniki wymagają podgrzania wody w instalacji do co najmniej 50 stopni Celsjusza. Musisz jednak pamiętać, że współczynnik COP prawdopodobnie nie przekroczy wówczas znacząco wartości 3. Grzejniki muszą charakteryzować się dużą powierzchnią, a budynek zostać poddany gruntownej termomodernizacji. Przy zapotrzebowaniu na ciepło sięgającym powyżej 150 W/m² takie rozwiązanie nie ma sensu.

Alternatywnym pomysłem jest wykorzystanie grzejników niskotemperaturowych, w tym wentylatorowych. Odznaczają się one dużą powierzchnią, wymagają do pracy temperatury około 45 stopni Celsjusza i na takim poziomie są w stanie efektywnie oddawać ciepło. Kolejną niezbędną inwestycją będzie wówczas bufor ciepła magazynujący ciepłą wodę, który zapobiegnie ciągłemu uruchamianiu się pompy. 

Pompa ciepła do domu 100 m², 150 m², 200 m² – jak dobrać do powierzchni?

Dobór pompy ciepła do domu, w tym mocy urządzenia, należy dostosować do jego powierzchni. Oczywiście drugim czynnikiem jest tu efektywność energetyczna budynku, na którą składają się między innymi izolacja termiczna, stolarka okienna, wentylacja, typ ogrzewania, a nawet preferowana przez domowników temperatura. Poniżej przedstawiamy jednak przykładowe moce dla budynków o dobrej i przeciętnej izolacji termicznej, o różnych powierzchniach. 

Pompa ciepła – 100 m2

Optymalna moc pompy ciepła w domu o powierzchni 100 metrów kwadratowych wynosi około 5–7 kW, jeżeli jest to dość energooszczędny dom, na przykład na poziomie zapotrzebowania 50 W/m² i korzysta się w nim z ogrzewania podłogowego. Starszy i gorzej ocieplony dom z grzejnikami będzie prawdopodobnie potrzebował urządzenia o mocy 6–9 kW.

Pompa ciepła – 150 m2

Pompa ciepła do domu o powierzchni 150 m2 powinna legitymować się mocą około 7–10 kW przy solidnej energooszczędności budynku. W przeciwnym razie optymalna moc urządzenia wzrasta do 10–14 kW.

Pompa ciepła – 200 m2

Duży dom jednorodzinny ma wyższe zapotrzebowanie na energię cieplną. Z tego powodu pompa ciepła przy 200 metrach kwadratowych powinna posiadać moc 10–14 kW. Starszy budynek, który nie przeszedł gruntownej termomodernizacji może potrzebować 16 kW lub o wiele więcej.

Dobór mocy pompy ciepła – najważniejszy krok

Powyższe zapotrzebowanie należy traktować jako przykłady. Aby prawidłowo dobrać pompę ciepła do ogrzewania domu, potrzebujesz szczegółowych obliczeń i pomocy profesjonalnej firmy instalacyjnej. Niedoszacowanie mocy pompy ciepła w domu, podobnie jak jej przeszacowanie, prowadzi do negatywnych skutków. W pierwszym przypadku musisz liczyć się z wyższymi rachunkami za prąd, ponieważ grzałka elektryczna będzie pracować non stop, podobnie jak sprężarka. W trakcie silnych mrozów pomieszczenia mogą okazać się niewystarczające ogrzane, a w skrajnym przypadku pojawi się w nich wilgoć. W dodatku urządzenie będzie bardziej narażony na awarie. 

Zbyt mocna pompa ciepła do domu również nie jest korzystna, bo oznaczać to będzie częstsze taktowanie urządzenia, spadek efektywności energetycznej ze względu na krótsze cykle i szybkie zużycie sprężarki. Temperatura w pomieszczeniach może rozkładać się nierównomiernie, a w dodatku pojawi się na groźba zbyt mocnego nagrzania. W dodatku przeznaczysz kilka, a nawet kilkanaście tysięcy złotych więcej na sam zakup pompy ciepła do ogrzewania domu. 

Aby poznać optymalną moc pompy ciepła, musisz obliczyć OZC, czyli obliczeniowe zapotrzebowanie cieplne, do czego służy norma PN-EN 12831. W obliczeniach bierze się pod uwagę potencjalne straty cieplne przez ściany, dach, okna, podłogę i powstające mostki termiczne. Uzyskane wartości należy skorygować o wentylację i zyski słoneczne, a także temperaturę projektową budynku, zależną od strefy kraju. Jeszcze bezpieczniejszym rozwiązaniem jest przeprowadzenie audytu energetycznego, który kosztuje około 1000 zł. Dzięki temu poznasz bardzo dokładne zapotrzebowanie na moc pompy ciepła, a także ewentualne zalecenia dotyczące termomodernizacji, jeśli zamierzasz umieścić pompę ciepła w starym budynku. 

O tym, jak dużo zyskasz na ogrzewaniu budynku pompą ciepła decyduje wartość dwóch współczynników. Pierwszy z nich to COP – Coefficient of Performance, który przedstawia stosunek oddanego ciepła do zużytego prądu. Przykładowo, gdy wartość COP wynosi 5, oznacza to że z jednego kW prądu uzyskasz aż 5 kW ciepła. Jeszcze lepszą wskazówką jest współczynnik SCOP, czyli Seasonal Coefficient of Performance, który nie odnosi się do określonych warunków testowych w danym momencie, lecz stanowi średnią sprawność urządzenia przez cały sezon grzewczy.

Rodzaje pomp ciepła – co warto wiedzieć?

Na łamach naszego bloga wielokrotnie przedstawialiśmy już najpopularniejsze rodzaje pomp ciepła do domu. Teraz czas jedynie na krótkie przypomnienie. 

Pompa ciepła powietrze-woda

Urządzenia powietrze-woda to obecnie najpopularniejsze pompy ciepła do domu ze względu na ich niski koszt i prosty montaż. Pobierają ciepło z powietrza atmosferycznego, a współczesne modele są efektywne energetycznie nawet w niskich temperaturach sięgających minus 25 stopni Celsjusza. 

Pompa ciepła gruntowa

Gruntowa pompa ciepła do domu korzysta z płaskich kolektorów lub sond pionowych ukrytych w gruncie. Jest bardzo stabilna i efektywna, bo jej wydajność nie spada zimą, jednak generuje bardzo wysokie koszty początkowe związane z montażem podziemnej instalacji. 

Pompa ciepła woda-woda

W tym przypadku źródłem ciepła są wody gruntowe, co pozwala osiągnąć wysoką efektywność energetyczną. Kłopot w tym, że instalacja takiej pompy jest możliwa jedynie w wybranych miejscach, kosztowna i wymaga wielu pozwoleń. To rozwiązanie zarezerwowane wyłącznie dla dużych budynków. 

Jak dobrać odpowiednią pompę ciepła do domu?

Zanim wybierzesz pompę ciepła do domu, dokładnie przeanalizuj zapotrzebowanie. Później zastanów się nad projektem instalacji, a następnie wybierz typ urządzenia, na które możesz sobie pozwolić i optymalną moc. Te wszystkie prace należy przeprowadzić wspólnie z projektantem, a także instalatorem urządzenia. Jeśli zamierzasz zainstalować pompę ciepła w starym budynku, koniecznie rozpocznij od zaplanowania jego przemyślanej termomodernizacji. Pomyśl również o panelach fotowoltaicznych i magazynie energii, co zapewni Ci niemal darmowe ogrzewanie, przy optymalnie przygotowanym projekcie. 

Ile kosztuje pompa ciepła do domu? Szacunkowe wydatki

Pompa ciepła do domu to spory wydatek początkowy, ale może on się zwrócić już po kilku latach. Jeśli interesuje Cię nowoczesny system powietrze-woda, koszt urządzenia bez montażu to 25–45 tys. zł. pompa Gruntowa będzie droższa, ponieważ kosztuje około 45–80 tys. zł. Kolejne potencjalne koszty to bufor ciepła, zasobnik ciepłej wody użytkowej oraz instalacja całego systemu. W starszym budynku czeka Cię jeszcze termomodernizacja. 

Choć próg wejścia może wydawać się wysoki, potencjalne oszczędności uzyskasz dzięki funduszom publicznym, między innymi uldze termomodernizacyjnej oraz programom takim jak Czyste Powietrze i Moje Ciepło. Aktualny czas wydaje się idealnym momentem na instalację pompy ciepła do ogrzewania domu!



 

Kategorie